Sayın Büyükelçimizin Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin İnsan Haklarında
 Kaydettiği İlerleme ve Edindiği Başarılar Hakkında Gazetecinin Sorusuna Verdiği Cevap
2019/02/26

Birinci Soru: 25 Şubat'ta Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'nin Yüksek Seviyeli Oturumunda, BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi'nin raporunun sonuçlarının ve Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde Uygur ve diğer Müslüman toplulukların insan haklarının ihlal edildiğine dair diğer bazı raporların kaygı verici olduğunu, Uygur ve diğer Müslüman toplulukların dini inanç özgürlüğü gibi evrensel insan haklarına saygı duyulmasını ve kültürel kimliklerinin tamamen korunmasını ümit ettiğini ifade etti. Siz bu iddiaları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Cevap: Türk tarafının Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin insan hakları durumu hakkında yaptığı suçlama tamamen dayanaksızdır ve kabul edilemez.

Yeterli insan haklarının sağlanması Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan tüm etnik gruplar dahil bütün Çin halklarının uzun süredir mücadele verdiği bir hedeftir. Xinjiang'da tarihten beri farklı etnik gruplar topluca yaşamaktadır. Şu anda orada 13 etnik grup bulunmaktadır. Xinjiang'daki tüm etnik gruplara mensup halklar eşit statüde ve yasal çerçevede aynı haklara ve yükümlülüklere sahiptirler.

Onikinci Çin Ulusal Halk Kongresi'nde 60 Xinjianglı temsilci bulunmaktadır, bunun içinde azınlık etnik gruplarına mensup olanların sayısı 38 ve oranı %63.33'tür. Onikinci Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı Ulusal Komitesi'nde 31 Xinjianglı üye yer almakta, bunun içinde azınlık etnik gruplarına mensup olanların sayısı 18 ve oranı %58.1'dir. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin, bölgedeki özerk il ve özerk ilçelerin hükümet başkanlıkları hep bölgesel özerkliğin uygulandığı etnik gruplara mensup vatandaşlar tarafından yapılmaktadır. 2016 yılında bölgede azınlık etnik gruplarına mensup devlet memurlarının sayısı 91076'ya ulaşmıştır ve bu toplamda %40.24'lük bir oran demektir.

Uzun yıllardır Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi büyük çabalarla ekonomisini geliştirerek genel olarak buradaki halkların yaşam seviyelerini yükseltmiştir. 1978-2018 yılları arasında Xinjiang'ın gayri safi yurtiçi hasılası 294 kat artarak 3.907 milyar RMB'den 1.15 trilyon RMB'ye, kişi başına gayri safi yurtiçi hasılası 153 kat artarak 313 RMB'den 48 bin RMB'ye yükselmiş durumdadır, kentsel sakinlerinin kişi başına düşen harcanabilir geliri 102 kat artarak 32 bin 764'e yükselmiş, kırsal sakinlerinin kişi başına düşen harcanabilir geliri ise 100 kat artarak 119 RMB'den 11 bin 975'e yükselmiş durumdadır.

Çin Hükümeti yasalara göre ulusal dilin yaygınlaştırılmasını güvence altına almanın yanı sıra, azınlık etnik gruplarına mensup halklarının kendi dillerini ve yazılarını kullanma haklarını da yeterince korumaktadır. Xinjiang'da etnik grupların dilleri ve yazıları adalet, idare, eğitim, basın-yayın, radyo ve televizyon, internet, sosyal ve kamusal işlerde geniş çapta kullanılmaktadır. Dışa açık yayınlanan 110 gazeteden 52'si, azınlık etnik gruplarının dilleriyle yayınlanmaktadır. Xinjiang'da okunabilen 200 dergiden 120'si azınlık etnik gruplarının dillerinde yayın yapmaktadır.. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi Halk Radyosu'nda Uygurca, Mandarin Çincesi, Kazakça, Moğolca ve Kırgızca olmak üzere 5 dille 15 kanal program yayınlanmaktadır. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi Televizyonu, Uygurca, Çince, Kazakça ve Kırgızca olmak üzere 4 dille 12 kanal program yayın yapmaktadır ve ülke genelinde en çok dille yayın yapan eyalet düzeyindeki televizyon olma özelliği taşımaktadır.

Çin'in merkezi hükümeti ve Xinjiang'daki yerel yönetimler yıllardır büyük miktarlarda bütçeler ayırarak Gaochang Antik Kenti, Beiting Antik Kent Kalıntısı ve Kaşgar Etigar Camisi dahil olmak üzere çok sayıda tarihi esere restorasyon çalışmaları yapmıştır. 3 binden fazla değerli eser restore edilerek onarılmıştır.

Çok gurur duyarak diyebilirim ki, Çin Hükümeti'nin yaptığı çalışmalar ve elde ettiği başarılar, azınlık etnik gruplarının kültürlerinin korunmasında bir örnek oluşturmuştur.

Çin Hükümeti kararlılıkla dini inanç özgürlüğü politikası izlemektedir. Vatandaşlar hangi dine inanıp inanmayacaklarına kendileri özgürce karar verebilirler. Çin'de İslam, Budizm ve Hıristiyanlık vb. hakkında dini eserler birçok dille çevrilerek yayınlanmaktadır. Sadece tercüme edilen "Kur'an" ve "Sahih-i Buhari'den Seçme" sayısı 1.76 milyonu geçmiştir. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde 25 bin cami, kilise, tapınak gibi dinsel mekan bulunmakta, bunların aralarında camilerin sayısı 24.4 bine ulaşmıştır. Bunun yanı sıra, Xinjiang'da 29 bin din görevlisi ve 8 bin din okulu yer almaktadır. Xinjiang'da her 530 Müslümana bir cami düşmektedir. Bu orana bakıldığında, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin Türkiye'yi oldukça geride bıraktığı görülmektedir.

Çin Hükümeti tarafından düzenlenen terörle mücadele ve aşırıcılığın giderilmesi çalışmaları, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan tüm etnik gruplara mensup halklar dahil bütün Çin vatandaşlarının can ve mal güvenliğini güvence altına almayı hedeflemektedir. Bu, sorumlu tüm hükümetlerin yapması gereken ve yapmak zorunda olduğu şeydir. Diğer ülkelerin halklarına göre, Çin halkı kendisinin nelere ihtiyaç duyduğunu daha iyi bilmektedir. Hiç kimse Çin halkının kendi huzurunu koruması ve kendi insan haklarını geliştirmesi konusunda keyfi yorum yapamaz.

İnsan haklarının sürekli olarak ilerletilmesinin hızlandırılması, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan tüm etnik gruplara mensup halklar dahil bütün Çin halkının ortak hedefidir. Xinjiang'daki insan haklarını geliştirmeye kararlılıkla devam edeceğiz ve Xinjiang'da yaşayan tüm etnik gruplara mensup halkları daha güzel yarınlar beklemektedir!

中华人民共和国驻土耳其共和国大使馆 版权所有 京ICP备06038296号 京公网安备110105002097
http://tr.china-embassy.gov.cn